ChristenUnie wil TikTok verbieden: goed idee? Techdeskundige antwoordt
Dit artikel verscheen origineel op CIP.nl met als titel: “ChristenUnie wil TikTok verbieden: goed idee? Techdeskundige antwoordt”
Als het aan de ChristenUnie ligt wordt het populaire social media-platform TikTok verboden. Door de aanpassing van het privacybeleid is de partij bang dat de Chinese overheid volledige toegang heeft tot de gegevens van gebruikers van de app. Deelt Rick Bouter, co-founder en voorzitter van Stichting Techthics, hun zorgen over het privacy beleid van de Chinese overheid? Steun je de oproep tot een verbod? Cvandaag stelt de techdeskundige een aantal vragen.
“Ik vind het dapper van Don Ceder om het voorstel tot TikTok verbod te doen”, maakt hij duidelijk. “Het laat zien dat het Kamerlid niet bang is om een rigoureus voorstel te doen. Dat heeft deze tijd bij uitstek nodig, zeker ook het digitale domein. Voor de beeldvorming, TikTok is wereldwijd meer dan 3 miljard keer gedownload en heeft 1 miljard actieve gebruikers. In Nederland gebruiken ongeveer 3 miljoen mensen de app. TikTok gebruikers spenderen meer dan 850 minuten per maand aan de app. Bij een ruime maand is dat ongeveer 30 minuten iedere dag. TikTok staat er vandaag de dag om bekend niet veel om gebruikersdata en privacy te geven. Zelfs de toetsenbord aanslagen, je contacten, directe berichten, profielinformatie, gebruikersinhoud, aankoopinformatie, en ga zo maar door. Dit gaat ver. Veel te ver.
Ik deel de zorg over privacy van Ceder gezien de vermeende banden met de Chinese overheid. Al kijk je naar ontwikkelingen als het social kredietsysteem moeten we het delen van gebruikers data zoveel mogelijk beperken. Dit geldt niet alleen voor China, maar ook voor bedrijven uit andere landen.
“Gebruikers moeten worden beschermd voor de persoonlijke data roof welke op dit moment en deze schaal plaatsvindt.”
TikTok lijkt wellicht een extreem voorbeeld, maar we moeten geen andere aanpak volgen omdat dit bedrijf (toevallig) uit China komt. Al kijk ik naar de bekende Big Tech voorbeelden uit Amerika (Meta, Instagram, Whatsapp, Google, YouTube,) is er geen excuus om voor TikTok een ander beleid te voeren. Al deze bedrijven verdienen geld aan jou als gebruiker omdat jij het (data) product bent. Er is een reden waarom de diensten van deze bedrijven gratis zijn. Jij bent die reden.”
“Persoonlijk steun ik het voorstel van Ceder voor oproep tot verbod”, gaat Bouter verder. “Gebruikers moeten worden beschermd voor de persoonlijke data roof welke op dit moment en deze schaal plaatsvindt. Een kanttekening, ik zou willen pleiten voor een integrale aanpak. Hiermee bedoel ik mee, kijk niet alleen naar TikTok en China maar breder naar sociale- en digitale kanalen. De overheid heeft namelijk ook als rol om haar burgers digitaal te beschermen. Wel moet er goed gekeken worden naar de concrete vorm. Dit is hét moment om met elkaar de discussie aan te gaan hoe we het ongebreidelde data verzamelen een halt toe kunnen roepen.
Het directe gevaar van digitale censuur en moderatie ligt snel op de loer. Het is én blijft belangrijk om vanuit de gebruiker te denken, om diezelfde burger te beschermen tegen negatieve invloeden. Niet alleen tegen de grote technologiebedrijven (Big Tech) maar ook tegen degene die de keuzes over het wel of niet toestaan van digitale diensten. Hiermee bedoel ik dus dat we geen platform scheppen waarin we de overheid met extreme vormen van macht, controle of regie (Big Gov) wordt gefaciliteerd.
De afgelopen tijd wordt steeds vaker – terecht – gesproken over zaken als een ‘controle staat’ en massa surveillance. Denk hierbij aan programmeerbaar geld/CBDC, een digitale identiteit en crowd control (het volgen van burgers). We moeten dus oppassen dat we met een verbod op een app geen voedingsbodem creëren voor een overheid die bepaalt wat de burgers wel en niet mogen gebruiken. Zaken als data eigenaarschap bij het individu, privacy- en ethiek by design en digitale grenzen op Nederland en Europeesniveau zijn zaken zijn om over na te denken.”
“We moeten dus oppassen dat we met een verbod op een app geen voedingsbodem creëren voor een overheid die bepaalt wat de burgers wel en niet mogen gebruiken.”
Christenen staan onder toenemende druk van de Chinese autoriteiten. De overheid wil dat alle religies zich aanpassen aan de communistische stijl van de regering. Het land bezet de 17e plaats op de Ranglijst Christenvervolging. In hoeverre is dit ook een argument om kritisch te zijn op TikTok?
“Hier is iets voor te zeggen. De Chinese autoriteiten monitoren burgers actief op gedrag en verbinden daar consequenties aan. Wie goed doet, ontmoet goed. Bezoek je ouderen stijgen je punten en kunnen je kinderen naar betere scholen. Dit klinkt leuk maar het probleem is dat het vrijblijvend is. Ook zit er een keerzijde aan dit principe. Al ligt je lijn van denken en handelen niet in lijn met ‘de partij’ is er geen plaats in het land voor jou en je denken. Denk aan bevolkingsgroepen als Oeigoeren en Kazakken en geloofsminderheidsgroepen als islam welke massaal worden opgesloten in heropvoedingskampen. We hoeven in landen die niet christen inclusief zijn niet vooraan te staan om zaken te doen en producten/diensten af te nemen. Dit geldt ook voor digitale diensten. China is digitaal gezien niet aan de andere kant van de wereld, maar een ‘swipe’ verder. Wees je bewust dat ook christelijke TikTok-gebruikers persoonlijke data delen met een bedrijf welke banden met een christen vervolgende overheid onderhoudt.
Aan de andere kant: Al gaan we producten en diensten weigeren uit de top 50 landen met directe christenvervolging zouden we een groot probleem hebben. Veel van deze landen zijn koplopers in het delven van (ruwe) grondstoffen of zijn de grotere productiehuizen van de wereld. Wel vind ik het gezond om hiervan bewust te zijn en (waar mogelijk ook) keuzes in te maken. Dit geldt niet alleen voor China en landen die christenen vervolgen maar ook bijvoorbeeld Amerika zoals genoemd. Al kijken we specifiek naar Nederland hebben we geen directe christenvervolging. Wel lopen wel voorop als het gaat om seculiere zaken als abortus, euthanasie en LHBTI. Het is lastig om op productniveau al die zaken mee te laten wegen.”
Eerder pleite internetondernemer, tech-deskundige en journalist Alexander Klöpping al voor een verbod van de app. Hij stelde dat TikTok gevaarlijk is, niet alleen vanwege de wijze waarop er met data wordt omgegaan, maar ook door de invloed die het heeft op jongeren en kinderen. Dit doet denken aan soortgelijke kritiek van (conservatieve/orthodoxe) christenen op sociale media, waarmee we ‘de wereld’ in huis zouden halen. Hebben Alexander Klöpping en deze groep christenen een punt?
“Zeker, een heel terecht punt. Klöpping noemde onder andere dat een derde van de TikTokkers de app gebruikt om nieuws te consumeren. Klöpping gaat ook in op het algoritme welke fungeert als een black-box welke content (video’s) voorstelt aan gebruikers. Het algoritme is zo briljant dat hij het een ‘kijkje in de ziel’ noemt. TikTok, welke een aantal jaar bekend stond om haar dieren en dansjes is dus zeker ook een mogelijkheid voor (on)bewuste beïnvloeding, manipulatie en gedragssturing. Beïnvloeding en sturing van gebruikers door degene welke het algoritme naar zijn of haar doelstelling aan kan passen. Dat het in dit geval China – en dus ook per definitie onderdeel van een geopolitieke machtsstrijd – is, speelt zeker mee.
“Afschermen is sommige gevallen nuttig en nodig, maar net nog belangrijker zie ik een blijvende cruciale rol voor ouders, scholen en andere opvoeders. Ga open in gesprek over de kansen en gevaren.”
Al moeten we niet naïef zijn. Door onze telefoon zit het hele spectrum van ‘de wereld’ in iedere huiskamer. Vergelijk het in parallel ook met de televisie. Die konden we een tijdje uit huis houden, en dachten dit een goed idee was ter bescherming van slechte invloeden. Dit is met video/audiostreamingsdiensten en internetabonnementen ook passé. Afschermen is sommige gevallen nuttig en nodig, maar net nog belangrijker zie ik een blijvende cruciale rol voor ouders, scholen en andere opvoeders. Ga open in gesprek over de kansen en gevaren van het gebruik van sociale media en digitaal en biedt handvatten hoe hier mee om te gaan. Praat met je kinderen, studenten, verenigingen over wat het doel van het leven is.
Uit dit kader kunnen ze vervolgens zelf ook doordacht keuzes maken of iets een gevaar is of niet. Dit deelde Ceder onlangs ook. Een jongen uit Ede deed mee aan een TikTok vuurwerchallenge waarbij personen elkaar uitdagen om te stampen op afgestoken vuurwerk. In dit geval bleef vuurwerk aan de schoenzool zitten met brandwonden tot gevolg. Zo zie je dat de gevaren van onlinegedrag ook in de echte wereld gevolgen hebben.”
Wat zou je namens Stichting Techthics willen meegeven aan christenen met een TikTok-account en christelijke organisaties die van TikTok gebruikmaken?
Bouter roept op tot bewustwording: “Voor het aanmaken van een account op een nieuw kanaal, wees je bewust wat het verdienmodel ervan is. Hoe gaan ze om met gebruikers data/privacy en weegt dit op tegen het gebruik ervan?”
“We mogen best kritisch zijn op de hoeveelheid van digitale diensten (en intensiteit van gebruik) en hier weer afstand van doen.”
Ten tweede noemt de techdeskundige het belang van digitaal minimalisme. “Waarom gebruiken we zoveel verschillende digitale diensten met overlappende doelen? We mogen best kritisch zijn op de hoeveelheid van digitale diensten (en intensiteit van gebruik) en hier weer afstand van doen. Heb je deze dienst echt nodig? Wellicht zitten al je vrienden erop, dan snap ik dat het lastig is om afstand te nemen. Ook vanuit doelgroep benadering begrijp ik dat je op bepaalde kanalen wilt zitten om specifieke mensen met jou boodschap te bereiken. Alsnog denk ik dat het dan principiële keuze kan zijn om wel of niet bepaalde diensten als TikTok te gebruiken. Dit geldt niet alleen voor TikTok maar breder.”
Verder wijst hij op de waarde van offline contact en de privacy van de gebruiker. “Verder zie ik steeds meer mensen terugkomen van intensief ‘social’ media gebruik. Digitale connecties lijken veel minder waardevol dan een luisterend oor, een oprecht gesprek en gemeende interesse. En over privacy van de gebruiker: Er zijn overigens ook voldoende varianten die veiliger zijn qua privacy. Denk hierbij aan Signal als alternatief voor Whatsapp of Proton als alternatief voor Gmail. Sommige van deze diensten zijn (deels) betaald dat heeft vaak al iets in zich dat de gebruiker niet het product ‘an sich’ is.”
“Biedt als opvoeders of organisatie (christelijke) kaders waarlangs jongeren en medewerkers hun keuzes kunnen maken”, aldus Bouter tot slot. “Principiële keuzes (en kleur bekennen) dragen bij een persoonlijk- en zakelijke identiteit.”
Lees ook: Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel: een bedreiging of een kans? en klik hier voor meer informatie over het werk van Stichting Techthics.