𝗔𝗜 𝗵𝗲𝗲𝗳𝘁 𝗲𝗲𝗻 𝗺𝘆𝘀𝘁𝗶𝗲𝗸𝗲 𝘃𝗼𝗿𝗺 𝗮𝗮𝗻𝗴𝗲𝗻𝗼𝗺𝗲𝗻 𝗲𝗻 𝗱𝗶𝗻𝗴𝘁 𝗺𝗲𝗲 𝗶𝗻 𝗱𝗲 𝗿𝗮𝗰𝗲 𝗼𝗺 𝘁𝗲 𝘄𝗼𝗿𝗱𝗲𝗻 𝗮𝗹𝘀 𝗚𝗼𝗱

Voor het EO programma: “De leerlingen”, gepresenteerd door Jurjen ten Brinke met als thema: “Hoe je valse profeten herkent” mocht ik een bijdrage doen over de religeuze vorm welke AI heeft aangenomen.

“In deze aflevering duiken we in één van de meest ongemakkelijke en urgente waarschuwingen van Jezus. Over hoe valse profeten je ziel op een dwaalspoor kunnen zetten, de hemel verduisteren en hoe jij, als leerling van Jezus, staande kunt blijven met onderscheidingsvermogen en met standvastigheid.” Vanaf 01:03:00 mijn bijdrage en onderstaand de voordracht.

AI: Een race om worden als God?

De opkomst en steeds intensievere ontwikkeling van AI (artificial intelligence/kunstmatige intelligentie) roept veel vragen op. Het verantwoord gebruik van AI is een thema dat gelukkig steeds vaker besproken, doordacht en toegepast wordt. We zijn er nog niet, en daarom is het van belang dat we – ook als christenen – blijven nadenken over deze ontwikkelingen. AI maakt dingen los op een schaal die we zelden eerder hebben gezien. Daarbij komt nadrukkelijk de vraag op: tot hoever ‘mogen’ en ‘kunnen’ wij als christenen meegaan, wanneer we de Bijbel en het christelijke normatieve kader als leidraad nemen voor beslissingen in ons leven?

Persoonlijk zie ik dat als een terechte ontwikkeling. Nieuwe technologie vraagt om onderzoek, bezinning én toetsing. Ook hierin zijn we geroepen het goede te behouden en het kwade te vermijden – een duidelijke Bijbelse opdracht uit 1 Thessalonicenzen 5.

Nu AI zich verweeft met ons dagelijks leven – bewust of onbewust – komen vragen over goed en kwaad steeds nadrukkelijker op ons af. En juist daar ligt een kans voor bezinning: hoe gaan we hier als gelovigen mee om?

Wat opvalt, is dat AI voor veel mensen bijna mystieke vormen aanneemt. In zekere zin raakt AI aan iets existentieels – een zoektocht naar het goddelijke. Mystiek in deze context verwijst niet naar rationele kennis, maar naar diepe ervaring, contact en betekenis. Hier ligt een link met het denken over dataïsme, een stroming die onder anderen Yuval Noah Harari benoemt als mogelijke nieuwe religie. Dataïsme stelt dat vrijwel alles in data en informatie te vatten is – en dat we daarmee de wereld kunnen begrijpen en beslissingen kunnen nemen. In zijn extreme vorm wordt dataïsme een overtuiging waarin data het hoogste goed vormt.

Met technologieën als generatieve AI wordt het bovendien mogelijk om – op basis van bestaande data – zelf ‘schepper’ te worden. Denk aan de eindeloze toepassingen van tekst, beeld, audio, film, code, en nog veel meer. De voorbeelden van desinformatie stapelen zich op: deepfakes in de politiek, manipulatie via sociale media. En dan de vraag: waar gebruik jij nieuwe technologie voor? En belangrijker: wie zit er aan het stuur? Gebruik van technologie als middel is goed – maar het wordt problematisch als het een doel op zich wordt, of ons begint te sturen.

Tegelijk geldt: “Ik stel mijn vertrouwen op de Heer, mijn God…” (Psalm 56). Met ons hand op de Bijbel mogen we gebruikmaken van technologie. Sterker nog, techniek is onderdeel van Gods schepping (Genesis 1:27). We geloven dat de mens creativiteit, innovatie en middelen heeft ontvangen, omdat hij is gemaakt naar Gods beeld.

Maar of het nu gaat over echt of nep, feit of fictie – we moeten ons wapenen tegen onwaarheden en strijden voor de waarheid. In het fysieke én in het digitale domein. Hoe dan?

1. Wortel in Gods Woord en relatie met Hem. Laat Zijn waarheid je fundament zijn. De Bijbel biedt geen uitputtend technisch handboek, maar wél richting voor wijsheid en onderscheid.
2. Wees alert op waarheid en leugen. Niet elke prikkel is neutraal. De tijd dat we automatisch kunnen aannemen dat beelden, teksten of audio ‘waar’ zijn, ligt achter ons – zeker nu generatieve AI gemeengoed is geworden. Jezus zegt: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven.”
3. Bid om geestelijke onderscheiding. Zoals 1 Johannes 4 zegt: “Beproef de geesten of zij uit God zijn.” Zoek dagelijks naar de leiding van de Heilige Geest in het herkennen van wat zuiver is.
4. Kies technologie die dient, niet overheerst. Innovatie is neutraal. We hoeven technologische vooruitgang niet af te wijzen, maar wel bewust te kiezen wat ons helpt in plaats van ons te vormen of manipuleren.
5. Leef hoopvol. God heeft alles in handen. Geestelijke strijd is reëel, maar we staan er niet alleen voor. Hij redt, leidt en rust ons toe – ook in deze tijd van digitale versnelling.

“Ik vertrouw op God” (Psalm 56:12). Waarom? “Want U hebt mijn ziel gered van de dood” (vers 14). Laten we het goede van technologie gebruiken om God te eren – maar laat het nooit ons hoogste doel worden. Want uiteindelijk zal deze vraag klinken: “Waar heb jij je hart op gesteld?”

Tags: Artificial Intelligence De Leerlingen Evangelische Omroep Hoe je valse profeten herkent Jurjen ten Brinke Techthics