Talkshow Techthics biedt refo-opvoeder houvast in digitale wereld
Bigtech, de grote technologiebedrijven zoals Google, Meta, Apple en Amazon, beïnvloedt hoe wij naar de wereld kijken. beeld Getty Images
Dit interview verscheen op de website en in de krant van het Reformatorisch Dagblad op 04 april 2022, Link naar het interview: “Talkshow Techthics biedt refo-opvoeder houvast in digitale wereld“
Technische ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Ze kunnen reden zijn tot zorg. Hoe moeten we daarmee omgaan? Stichting Techthics wil donderdag in een talkshow opvoeders, politici, docenten en het bedrijfsleven daarvoor handvatten meegeven.
„Als refogezindte hebben we de tv lang buiten de deur kunnen houden, maar met de smartphone heeft iedereen er een op zak”, constateert voorzitter Rick Bouter van Techthics. „We hebben daarom handvatten nodig: welke toepassingen zijn geoorloofd en welke niet?”
Hij startte drie jaar geleden met Techthics, vanuit een zorg over de omgang van de gereformeerde gezindte met moderne technologie. „Daarop moeten we een Bijbels gefundeerde visie ontwikkelen. En daaraan ontbreekt het nogal eens.”
Wat doet Techthics voor de reformatorische achterban?
Secretaris en mede-oprichter Martin Aarnoudse: „Techthics werkt al drie jaar op een zelfde manier. We organiseren expertavonden over een jaarthema. Dit jaar is dat ”techniek en onze blik op de werkelijkheid”. Experts –hoogleraren uit de reformatorische achterban, maar ook daarbuiten– worden uitgenodigd om met elkaar te brainstormen over het jaarthema.”
beeld Techthics
Bouter: „Met opzet bestuderen we een jaarthema vanuit verschillende invalshoeken. Dan krijg je een dialoog. Donderdag hoopt Wim van Vlastuin, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam, dit een christelijke duiding te geven; filosoof Cees Zweistra van de Erasmus Universiteit Rotterdam voor een filosofische en Menno van Doorn, directeur van het Sogeti – VerkenningsInstituut Nieuwe Technologie (VINT), uit Vianen, voor een actuele interpretatie.”
Aarnoudse: „We willen de uitkomsten van de expertavonden delen met onze achterban. Daarvan maken we het liefst iets interactiefs, zoals een talkshow. Voor coronatijd organiseerden we dan expertavonden met lezingen, verzorgden we interviews, schreven we artikelen en werkten we mee aan politieke partijprogramma’s in focusgroepen.”
In de uitnodiging stelt u de vraag: Hoe vinden wij onze weg in deze tijd van verdergaande technologie? Welke techniek hebt u op het oog?
Aarnoudse: „We hebben niet zozeer een specifieke techniek op het oog.” Bouter: „We richten ons vooral op de toepassingen en intenties van digitale technologie. Die biedt enerzijds veel kansen, maar is anderzijds ook veel reden tot zorg. Daarop moeten we ons bezinnen. Je kun geen oordeel uitspreken over de techniek op zichzelf.”
Kunt u een voorbeeld geven van zo’n toepassing?
Bouter: „Neem deepfaketherapie. Je kunt daarmee een overleden persoon digitaal terughalen, om met diegene in gesprek te gaan; daar zijn wij fel op tegen. Maar dezelfde technologie wordt ook toegepast voor therapeutische doeleinden. De toepassing hiervan bepaalt onze mening.”
Maakt deepfake de digitale wereld niet tot een schijnvertoning?
Bouter: „Ja. Er bestaan inmiddels digitale influencers: niet bestaande personen die, net als influencers zoals Enzo Knol, honderdduizenden tot miljoenen volgers hebben. Een bekende is Lil Miquela. Zij bestaat niet fysiek. Bekende merken kopen haar aanwezigheid op internet, om hun producten te promoten.
Je kunt je afvragen: waarom volg je iemand die niet eens bestaat? Is het omdat ze interessante zaken te berde brengt? En hoe worden we daardoor beïnvloed? Wat doet dat met onze opvattingen over genderideologie, onze kledingvoorkeuren en onze muziekkeuze?”
Aarnoudse: „Het volgen van iemand zegt ook iets over jezelf. Je kunt daarmee je eigen imago oppoetsen, of jezelf een digitale identiteit aanmeten.”
Gezien de naam van de talkshow: ”Feiten, fictie en fake”, baart u dat zorgen.
Bouter: „In een digitale omgeving zijn waarheid en onwaarheid bijna niet meer van elkaar te onderscheiden. Feiten zijn vaak geen vaststaand gegeven meer, maar een bijkomstigheid. Fictie wordt vaak beschouwd als een alternatieve waarheid, die dan ook weer leidt tot een eigen fakewereldje waarin fictieve ‘waarheden’ bepalend zijn.
beeld Techthics
Big Tech, de grote technologiebedrijven zoals Google, Meta, Apple, Microsoft en Amazon, beïnvloedt hoe wij naar de wereld kijken. Ze wordt gevoed door gebruikers en geeft hun met algoritmes informatie terug. Voordat de gebruikers het in de gaten hebben, raken ze verstrikt in een informatiefuik of -bubbel waarin fictie en fake de hoofdrol spelen.
Dé waarheid bestaat er niet meer, en dat vind ik een kwalijke ontwikkeling. Dat maakt ons nog egocentrischer: draagt iets niet bij aan mijn waarheid, dan is het tegen mij of simpelweg niet relevant. Jouw waarheid is niet mijn waarheid. Wat waarheid is, laat zich gemakkelijk manipuleren.”
Aarnoudse: „We moeten de waarheid dus toetsen. Wanneer we geen toetsingskader hebben, zullen we gemakkelijk vervallen in alternatieve feiten en waarheden die onze keuze en levensstijl beïnvloeden.”
Bouter: „En laat dat nu juist het lastige zijn. Niet alles wat je ziet, is waar. Onze uitdaging is: hoe houden we waarheid universeel, voor iedereen gelijk?”
En?
Bouter: „De belangrijkste vraag die je jezelf kunt stellen is: wat is je ultieme normatieve toetssteen? Ben je dat zelf, of heb je een vast ijkpunt buiten jezelf in Gods Woord? Het is nuttig om toepassingen van nieuwe technologieën te toetsen. Dat staat buiten kijf. Hier ligt een enorm belangrijke taak voor ouders, opvoeders en het RD. Doen we dat niet, dan zal de secularisatie van onze opvattingen zich in een versneld tempo voltrekken. Onze reformatorische identiteit zal dan eroderen en teloorgaan. En je gaat daarin ontzettend gemakkelijk mee.”
Wat staat ons dan te doen?
Aarnoudse: „Jezelf zonder voorbehoud baseren op de Bijbel en op de gereformeerde belijdenisgeschriften. Je kunt je bij elke toepassing van moderne technologie afvragen: gaat het in tegen de Tien Geboden? En zijn wat ik zie de vruchten van de Heilige Geest?
Bouter: „We willen uiteindelijk komen tot een bepaald raamwerk waarmee de het gebruik van nieuwe technologie willen kunnen beoordelen in Bijbels licht.”
Aarnoudse: „Een nieuwe technologie leggen we dus naast Gods Woord en de christelijke ethiek.”
Bouter: „Bijvoorbeeld deepfaketoepassing, waar bewuste manipulatie in het spel is, is per definitie in strijd met het negende gebod. We moeten ons dus bezinnen op welke toepassing met welke intentie we in de toekomst willen gebruiken.
We moeten ons er meer dan ooit van bewust zijn dat de Bijbel ons onvoorwaardelijke uitgangspunt moet zijn. We moeten kleur bekennen en scherpe keuzes maken.”
Waarmee gaat de bezoeker van de talkshow naar huis?
Aarnoudse: „We willen de bezoeker ook een beetje choqueren, door te laten zien hoe ver de technologische ontwikkelingen al zijn. Het is niet meer een ver-van-mijn-bedshow. En christelijke duiding kan dan houvast geven hoe je daarmee om moet gaan.”
Door Bart van den Dikkenberg
Aanmelden kan via: https://www.techthics.nl/events